Banking problem?

Views

Банкууд асуудалтай болов уу?

За хөө, наадам, УИХ-ын сонгууль, 7-р сарын 1-ны аймшигт явдал, олимп, орон нутгийн сонгууль, дэлхийн санхүүгийн хямрал, Анод банкны шуугиан гээд амьдрал үргэлжилсээр. Банкны салбарт ажиллаж буй болохоор хүмүүс за юу болоод байна, Анод яасан юм, мөнгийг маань гаргуулаад өгөх таньдаг хүн байна уу, танайх яах юм, банкууд дампуурч эхэлж байгаа юм уу, дараагийнх нь хэн юм гэхчилэн зүсэн зүйлийн асуултанд даруулсаар байна. Ерөнхийлөгчөөс эхлээд, УИХ, эдийн засгийн байнгын хороо, Монгол Банк, Монголын банкуудын холбоо системийнхээ тогтвортой байдлыг хадгалж үлдэх, хүмүүст зөв мэдээлэл өгөхийн тулд чадах бүхнээ хийж байгаа ч цуу ярианы хүч, өргөн фронтыг тэр болгон давж чадахгүй байх шиг.

Энэ оны хавраас эхлэн инфляцитай тэмцсэний үр дүнд эдийн засаг дахь мөнгөний нийлүүлэлт эрс багасаж, тэр нь Монголын хавар буюу гол бизнесүүдийн ид сезонтой давхцсан тухай тухайн үеийн нөхцөл байдлыг хальт дүгнэн сараачиж байсан юм байна. Гэхдээ нөхцөл байдал өдрөөр биш цаг минутаар өөрчлөгдөж буй өнөө үед маргааш ямар валют, товаарын ханш ямар байхыг мэддэг хүн байвал яах аргагүй аль нэгэн бурханы хамаатан болж таарна. Анод банкийг маань тойрсон энэ удаагийн асуудал нилээд хурцаар яригдаж хүн болгоныг сандралд оруулж байгаа ч Анод банкийг ингэсэн дээр нь улам доошлуулж алга болгох гэсэн хэсэг нөхдүүдийн хүчтэй явуурга ч бас мэр сэр ажиглагдаж байна. Энэхүү үйл явдал дэлхийн санхүүгийн хямралтай шууд холбоогүй ч яах аргагүй Монголын эдийн засгийн байдал, засгийн газрын бодлого, намуудын популист амлалт, өндөр иифляци, төрийн сангийн сул бодлоготой ямар нэгэн сэжмээр холбогдож буй. Үр дүнд нь олон улсын хөндлөнгийн үнэлгээний Fitch агентлаг Монгол улсын “Тогтвортой” гэсэн үнэлгээг бууруулж сөрөг тэмдэг тавьсан тухайгаа өчигдөр дэлхий нийтээр зарлаж байх жишээтэй.

Дэлхийн санхүүгийн хямралын улмаас Монголын голлох экспортуудын үнэ шалдаа буутал унаснаас гадна төр ашигт малтмалын 68%-ийн татвар зарласнаас хойш Монгол банкинд тушаагддаг байсан алтны хэмжээ эрс багассан. Үүний үр дүнд Монголын валютын нөөц богино хугацаанд дундраад байна. Гэнэтийн ашгийн татвараас хуримтлагдсан “Монгол Улсаа Хөгжүүлье” сангийн бүтэц нь үндсэндээ хөрөнгө оруулалт, хүүхдийн мөнгө, эрсдлийн сан гэсэн гурван зүйлээс тогтдогоос эрсдлийн санд буй 240 орчим тэрбум төгрөгийг арилжааны банкуудын төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадварыг сайжруулах зорилгоор тараан байршуулах тухай одоо ид яригдаж байна. Өчигдрийн байдлаар 1 ам.доллар 1320 төгрөгтэй тэнцэж байгаа бөгөөд томоохон арилжааны банкууд валютын хар зах дээр сая, сая доллар зарж интервенци хийж байгаа нь нууц биш. Яг ийм байдал БНСУ-д хэдхэн долоо хоногийн өмнө ажиглагдаж байлаа. Иймээс дан ганц Анод банк, Монгол банк, төр муу ажилласан гэж хэлж болохооргүй бөгөөд тэд ч гэсэн бид нараас болоогүй гэж хэлэх нь жудаггүй хэрэг болох буй заа.

Банкуудыг нэг завин дээр суун харилцах, хадгаламж эзэмшигч, зээлдэгч нар хэмээх далай дээгүүр сэлүүрдэж буй баг гэж ойлгоно уу. Харилцах, хадгаламж эзэмшигч нэмэгдэхийн хирээр зээлдэгч нар нэмэгдэн сэлүүрийн эрч улам хүчтэй болдог. Харин зээлдэгч нар нь их болох тусам банкны систем өөрийн олж ирсэн эх үүсвэрийн хүрээнд л хурдтай, хүчтэй сэлүүрдэхээр хязгаарлагдах жишээтэй. Гэвч нөгөө тогтвортой байсан бүх хадгаламж эзэмшигч нар нэгэн зэрэг бөөнөөрөө завь руу дайрвал хичнээн том аварга хөлөг онгоц байсан ч хэдхэн хоромын дотор живэх бөлгөө. Титаник дээр аваарын завиа булаацалдаад хүмүүс ямар араншин, ямар эмх замбараагүй байдал гаргаж бие биенийхээ аминд хүрдэгийг санаж байна уу? Иймээс бид замбараатай, тайван байх ёстой бөгөөд үүний тулд өөрсдөө маш сайн мэдээлэл, мэдлэгтэй байх ёстой. Завин дээр байгаа запаас аваарын жижиг завиудаас гадна төр хадгаламжийн баталгаа буюу асар том нөөц завь хажууд бэлдээд өгсөн байгааг та бүхэн болгоомуй.