Friday 28 May 2010

Fortunetellers

Views

Би хэн бэ?

Өдгөө дэлхий дээр барагцаагаар нийт 25 сая fortunetellers буюу зөнч, далдыг харагч, мэргэч (нэг л үсэг зөрүүлэхэд мэрэгч гээд их эвгүй утгатай болох юм байна) төлөгч нар байдаг гэж ойрмогхон нэг сониноос уншиж байв. Эдгээр хүмүүс нь дэлхийн нийт хүн амын 4 хүрэхгүй хувь болох боловч та бидэн нийлсэн 6 гаруй тэрбум хүний ихэнхийнх нь хувь заяаг “залуурдан” удирдах аж. Өөрөөр хэлбэл эдгээр хүмүүст хангалттай зах зээл байгаа хэрэг.

Ойрмогхон мундаг боловсролтой, гайхалтай ажлын туршлагатай, олон улсын тавцанд нэр хүнд бүхий хоёр ч эрхмийн амнаас нилээд төстэй зүйл унахыг хоёр "навчаараа" сонсов. Утга нь болбоос тэд бакалавр буюу их сургуулиа төгсөж, анхны эрдмийн зэргээ авсаны дараахан дэлхийн дугаар нэг мэргэжилтэн гэж өөрсдийгөө санаж, ёстой хийхгүй, чадахгүй зүйл үгүй мэт санаж байжээ. Дараа нь магистер буюу мастер гэсэн эрдмийн цолоо амжилттай хамгаалсаны дараа энэ дэлхий дээр бас бидний мэдэхгүй, чадахгүй зүйл байдаг юм байна шүү гэж бодож эхэлцгээсэн гэнэ. Нилээд сүүлд эзэмшсэн мэргэжлээрээ докторын зэргээ хамгаалж, бас ч болоогүй тухайн салбарынхаа мэргэжлийн сертификатыг (CFA, Certified IT manager гэх мэт) авсаныхаа дараа энэ дэлхий дээр хэн ч биш гэдгээ ухаарсан гэдэг. Хүн хэлэлтгүй би ч бас өмнө нь бат итгэлтэй байдаг байсан зарим нэгэн асуудлууд дээрээ хэдий чинээ олон ном гүйлгэж харах, олон төрлийн хүмүүстэй уулзах тусам эргэлзэх болсон байна билээ. Худалч хүнд өмнө бараг л дурын асуултанд тийм эсвэл үгүй гэж хариулт шидэж чаддаг байсан бол одоо магадгүй л юм, тийм юм болов уу, үгүй ч байж болох л юм гэсэн бөөрөнхий хариултууд өгдөг болсноо сүүлийн үед бас анзаарав. “Насны” юм уу, академик стандартын “хаялага” уу, эсвэл Япон соёлын нөлөөний “уршиг” уу?

Өөрөөр хэлбэл сурах, судлах, үзэх юм нийгмийн болон байгалийн шинжлэх ухааны хувьд барагдашгүй их бөгөөд ноён оргилд нь хүрэхэд хүмүүний нас хүрэлцэхгүй нь батлагджээ. Иймээс бидний зарим нэгэн яагаад гэсэн төрөл бүрийн асуултандаа өдгөө хүртэл төгс хариулт хэн нэгнээс авч чадахгүй, тийм хариулт нь байхгүй (unavailable) байгаагаас гадна хүн бүр өөр өөрийн өнцгөөс тухайн асуудлыг дүгнэн эцэс төгсгөлгүй мэтгэлцээн өрнүүлж буй. Магадгүй энэхүү хэсэгхэн зурвас дээр зөнч нар “ажиллан” тэрхүү маргааны цоорхойг та бидэнд нөхөж өгдөг юм болов уу.

Англи хэлэнд “You can’t manage something that you can’t describe! гэсэн хэлц байдаг. Өөрөөр хэлбэл чи өөрөө ойлгож, тайлбарлаж чадахгүй байгаа зүйлсээ амжилттай хийж, бусдад ойлгуулан удирдаж чадахгүй гэж. Тэгэхээр ямар ч хүн эхлээд өөрийгөө тайлбарлаад, өөрийгөө ойлгоод, хамгийн гол нь өөрийгөө хүлээн зөвшөөрөөд сурчих хэрэгтэй юм шиг байгаа юм. Өөрийгөө хэн гэдгээ мэдэхгүй, хүлээн зөвшөөрөх дургүй хүмүүс олшрох тусам ямар ч нийгэмд сөрөг асуудлууд ихсэх хандлагатай байдаг байх гэж тааж байна. Өөрийг чинь тодорхойлох ганц үг юу вэ гэж сүүлийн үед компаниуд ажил горилогчтой уулзахдаа их асуудаг болсон дог шүү. Энэ асуултанд хариулахыг хүсэхгүй буюу хариулж чадахгүй байгаа бол санаа зоволтгүй. Өөрийг чинь хэн вэ гэдгийг нилээд дөхүүлээд хэлчих, ирээдүйг чинь бол бараг тодорхой шахуу хэлээд өгөх хүмүүс хөвсгөлийн тайгаас авахуулаад гандангийн үүд, тэр байтугай орцны чинь үүдэнд хүртэл сууж байгаа.

Ардчилал гэдэг нь миний эрх чөлөө таны эрх чөлөөгөөр хязгаарлагдана гэгдэх боловч аливаа хүний итгэл үнэмшил, мэдлэг боловсрол хэн нэгнээс заавал хамаарах учир огтоос үгүй билээ. 

13 comments:

Миний блог said...
This comment has been removed by the author.
Миний блог said...

Ер нь чи их дугуйрч байгаа нөхөр дөг өө :)

Frank said...

Өнөөдрөөс эхлээд Лхагвасүрэнгийн хэлсэнчлэн дугуйрч эхлэхээс. Би юу ч мэдэхгүй гэдгээ л сайн мэднэ гээд л... чимээгүйхэн боловсрох цаг эхэлж байна даа.

H.D.NR said...

The more we learn the less we know гээд нэг хаанаас ч билээ уншсан л даа. Би тэгвэл болоогүй юм шиг байна даа. Ямарч гэж хариулт өгчихөж чадна гэж өөрийгөө бодоод байдаг хүн. Гэхдээ энэ дунд мэдээж мэдэхгүй гэдэг хариулт байгаа л даа.

Миний блог said...

Би ч бас удах тусам "хэн ч биш юм байна гэдгээ олж тогтоодог юм" хэзээ хүн болж эрдмийн захад хүрэх юм бүү мэд. Гэвч таны бичлэг их зүйл цэгнүүлсэн шүү. Баярлалаа гэх нь зүйтэй биз ээ.

Anonymous said...

„I think, therefore i am“ , René Descartes

Alivaa hunii itgel unemshil, medleg bolovsrol tuhain hunii yu uzej surch, yamar amidral tuulsnaas ih shaltgaaldag baih gej bi boddog. Ene delhii mash urgun uudam, olon taltai, buhniig taaj helj tailbarlahad hezuu uchraas mergech tulugch nar uusej garch irsen baih. Burhan gedeg uneheer baidag uu ugui yu gedegt todorhoi hariult baidaggui bolohoor shashin, shinjleh uhaan 2 zeregzen orshsoor baina.

Surah medeh hiyazgaargui, buhniig surch medehed hunii chadvar hurehgui gedgiig bid surah yavzdaa ayandaa mederdeg. Tiimees ene olon shigleliin mergejluud uussen baidag. Mun turul buriin onoluud baidag. Zarim ni praktik deer batlagdaj zarim ni batlagdahgui uguisgegdej baidag. Zarim negen onoliig shuumjilsen esreg onoluud bas baidag. Barag buh yum „Trial and Error“, „Cause and effect“ deer tulguurlasan bdag. Bid surah yavzdaa „Paradox“, „Dilemma“ bolon „Trade Off“ gesen uguud ih sonsdog. Ene bugd buhniig shuud “tiim” esvel “ugui” gej hariulah bolomjgui gedgiig haruuldag. Bid yamar neg sedviin ezest ihevchlen sain tal ni yu ve, muu tal ni yu ve gej asuudag. Ter buhnees bid uuriin gesen dugneltee hiij “ene minii huvid deer sanagdaj baina, tiimees ene ni nadad deer sanagdaj bna” geh meteer ter songoson songoltiinhoo uchriig tailbarlahiig hicheedeg.

Jishee ni Japan hichneen undur hugjiltei ch gesen hajuugaar ni uchnuun problemuudtai, teriigee davan tuulah gej yanz buriin onoluud huuliud turshij zarim ni amjilttai, zarim ni amjiltgui bolon yavj bna. Hervee humuus, erdemted shinjleh uhaanchid shuud tiim, ugui, ter yag zuv, esvel ter yag buruu geed helchihej chaddag bsan bol mash olon zuil problemgui baih baisan baih. Chinii turuuchiin sedevt bichsen gerliin chiideng neehdee 10000 udaa turshij baij amjiltand hursen gedeg chine ene buhnii negen tod jishee bolj baigaa yum.

“Each problem that I solved became a rule, which served afterwards to solve other problems. “, René Descartes

Anonymous said...

Хүн өөрөө хичээж зөв амьдарвал далдын мэргэч төлгөчөөс хамаараад байх учиргүй юм. Сэтгэлийн тэнхээгүй сул дорой хүмүүс л тийм юмаар хөөцөлдөөд гүйгээд байх шиг санагддаг.

dddd said...

Bi hen be?? odoohondoo shinjleh uhaan ene chigleld todiilon huchtei bus baina. magad todii l amjilt olohgui biz. uchir yu hemeevees shinjleh uhaan zailshgui hodlohgui barimt notolgoo shaarddag n tuuniig materiallag suuritai hogjih undes boldog gej bi boddog. getel hun bid chin hensen bilee. Bie maani eh delhiidee uldeed bidnii uhaan sanaa, setgel oyun bieneesee garaad yavchihiig burhan bolloo, ood bolloo gedeg. Haramsaltai n amidraliin ene engiin unenees bid uhaarliig todiil olj avch chaddaggui. bi gedeg chin bie hemeen setgeseer mash olon zuiliig anzaaralgui ongordog. getel hunii mon chanar maani bidnii mahan bie gedeg zuilees hamaagui orgon hureetei ed l dee. shashinii nom zohiold suns gedeg uhagdahuunaar bidnii setgel, oyun sanaag tolooluulsen baidag. /ali ch shashind/ bidnii oyun sanaa bol ug chanaraaraa materiallag suuritai ed bishee. ene bol shinjleh uhaan todii l sudalj diileegui baigaa energy-n tovlorol. Ene utgaar n shashind setgel oyuniig chuhalchildag. buddin shashinii undes n setgel ug chanaraaraa ariun gegeen baihiig chuhalchildag, christ ch bas tiim utgatai message ogdog. jesus "nadad itgevel burhanii hairiig hurtene" gej helsen minii surgaald itge l gesen sanaa.
bidnii setgel oyun erchim gedeg utgaaraa ustaj ugui bolohgui. ene ontsgoos harval bid burhan bolsonii daraa bidnii suns haana negentee tovloroh yum. ene l bidnii tosoolj boloh nogoo ertonts, burhan, hoh tenger ch baij magad. ene delhii ertonts deer sudalj diileegui erchim torluud mash ih bii tednii neg l hund baidag ene erchim. magad 100 jiliin omno tiv algasan gar utsaar yarij baina gevel humuus galzuu soliotoi l geh baisan biz.
Bi hen gedeg asuult mash huchtei asuult bid asuultiig bodohdoo oorsdiin setgeliin ug chanariig bodoh yostoi gej sanadag. Dalai lam helehdee ignorance /munhaglal/ is not a lack of knowledge. it is nothing more than knowledge, it is contradiction of knowledge gesen baidag. Bid shinjleh uhaand heterhii ih naidah n her zuid niitseh be? gedeg asuult ch bas chuhal. magad shinjleh uhaanii hogjiliin onoogiin tovshin bidniig amidraliin alivaa asuudliin shaltgaaniig oorsdoosoo bish gadnaas haih zurshiltai bolgoj baigaa baih gej zarimdaa boddog.
Bi shinjleh uhaand todorhoi hureend itgedeg. Magad shinjleh uhaan hogjood hunii setgeliin /sunsnii/ asuudliig avch uzeh yostoi tuvshingeer n avch uzej boloh yum. ter uyed bol bi itgene ee.

dddd said...

Nogoo talaas n avch uzeh yum bol shinjleh uhaanii hogjil ch ooroo hunii burhanlag gej helj boloh setgeliin erch huch, tenhee deer togtdog. Bi huvidaa shashinii surgaaliig egeel shinjleh uhaan sudalj baigaa shigee sudlahiig odoogiin zaluust urialmaar sanagddag. Shashinii surgaaliig mon chanaraar n oilgoj chadaaguigees hun muhar susegt barigdan uzmerch zurhaichdiin ugend itgen yavdag biz. Nogoo talaasaa bidnii setgeliin erchimiin helber /positive or negative/ bidnii ireeduig todorhoilno. Setgeldee het ih sorog erchim teesen hun, uls oron hogjiliig uzne gedeg n ih ergelzeetei. Setgeliin sorog erchim mash ochuuhen zuilees ehleltei baidag. Tiim ch uchraas Mongolchuud ih bilegsheedeg ard tumen baisan gej bi boddog.
Medleg+itgel 2 niilj jinhene susegiig bii bolgodog gej boddog harin medleggui itgel bol muhar suseg yum aa.
Shinjleh uhaan alivaa asuudald materriallag bair suurinaas handah baidlaar tulhuu hogjson n magad hunii anhaarliig gadaad orchin ruu chigluuldeg biz. Endees magad shinjleh uhaanii hogjil devshil bidnii amidraliig saihan bolgono asuudliig shiidne gedeg itgel unemshil humuust toroh biz. Yag ene uyed zogsolt hiigeed harah yum bol bid oorsdiin asuudliig shiideh huchin zuiliig gadnaas haidag bolson yum bish biz. Magad end bur id shidiin met sanagdah muhar suseg uuseed baigaa yum bish biz? Ooroor helbel alivaa tehnik technology-n hogjil, alivaa neegdeegui baisan shine shine bolomjuud neegdseniihee daraa hund sain saihan amidrah bolomjiig oilgoh yum shig?? Getel neelt gedeg chin yusan bilee ugaasaa ene delhii deer tertei tergui orshij baisan negen zuiliin talaarh medlegiig olj avahiig l helj baigaa gej boddog. Negdeegui baina gedeg n ene delhiid orshoogui gesen ug bish, negent orshij baigaa bol ene delhii, humuunii amidrald tertei tergui ooriin uurgiig guitsetgej baigaa.
getel shashind setgel oyundaa eyereg erchim teegeed amidraliin oodoos nyatsahgui alhaj chadval hun saihan amidardag /hunii amidraliin buhii hureend oyun sanaa, setgel zurh, eruul mend, mongo sanhuu geh met/tuhai bicheed baidag. Minii huvid shinjleh uhaanii tuhai deerh bodol id shidiin met,muhar suseg met, shashinii tuhai suuliin bodol harin bidnii nerlej zanshsan bodit baidal met, jinhene medleg met sanagdah bolsoon.

dddd said...

shinjleh uhaaniig het uguisgesen handlagatai zuil bichsen n buruu oilgolt toruulchihvii gej bodloo. Mon dahin dahin olon salgaj bichij baigaad hultsel ochii. Ene sedev ih sonirholtoi sanagdlaa.
Shinjleh uhaanii ololt amjiltiig buheld uguisgeh n denduu buduuleg helber bolno oo. Shinjleh uhaaniig turuun helsenchlen bi huvidaa todorhoi hureend huleen zovshoordog. nogoo talaas shinjleh uhaanii hogjil hun torolhtond shine shine bolomjuudiig neej ogson n gartsaagui unen. shinjleh uhaanii ach gaviyagaar bi huvidaa 2hon jiliin omno oilgoj chaddagui baisan shashinii asuudliig baga ch gesen oilgoh anhnii oilgoltiig olj avsan. magadgui bi shinjleh uhaand nevt shuvt bish bolohooroo onoogiin hursen tovshing n ul oilgon iin bichij baij ch boloh. Gehdee asuudliin gol n shinjleh uhaand baigaa bish gej huvidaa oilgoj baina. gagtshuu bid shinjleh uhaanii medlegiig yaj haana herhen ashiglah ve gedegt l baigaa gej oilgoj baina. Buddha helsenchlen medleg gedeg ch ooroo hunii mon chanart tiim chuhal bair suuritai bish. Medlegt het dontoh n egee l neg shunaliin helber. uchir yu hemeevees medlegt dontsonoor alibaa busad asuudald zovhon tuhain medlegiin bair suurinaas handah handlagiig negdugeert toruuldeg, hoyort medleg bol ooriin uilchleh tsag hugatsaa oron zaitai baidag ene hureeneesee gaduur tuhain medleg huchgui gesen baidag. Nogoo talaas minii deer duridsan shinjleh uhaanii talaar taagui dugneltuud n shinjleh uhaan deer geheesee iluuteigeer bidnii handlaga deer suurilsan yum shuu.
Ug mon chanaraaraa hun ideal ertontsiin amitan, orshin bui mon chanaraaraa bodit ertontsiin amitan gej sanaddag. tiimiin uchir bid ali ali taliig n tsentsuulj yavah uchir jamtai biz gej haaya sanagddag.

uujimhan said...

tiim shuu. bi ch bas suuliin ued yu ch medehgui gedgee meddeggui baihad iluu taivan amdirch baijee gej bodoh bolood bna shuu. gehdee erdem surna gedeg ih saihan zuil yum.ydaj l yu medehgui gedgee medej eheldeg.

Anonymous said...

why did you change your blog name??
Is there any change going on in your inside??

Vinzo said...

That was a cosmetic change. My inside value remains the same and will be the same too, I believe!