The U.S will remain the number one!

Views

Дэлхийг хэрсэн санхүүгийн хямрал оргил цэгээсээ бууж байгаа өнөө үед бараг хүн болгон АНУ дэлхийд тэргүүлэх эдийн засаг бүхий улс байхаа больж байна, харин Хятад улс гэрлийн хурдаар хөгжиж буй талаар мэдээллийн маш олон хэрэгсэл дурдаж байна. Саяхан Lester Thurow-ийн нэгэн ярилцлагыг сонингоос олж уншаад ихэд кайф авав.

Хямрал хэзээ дуусах талаар асуусан сэтгүүлчийн асуултанд дахиад 2-3 жил үргэлжлэх байх учир нь энэ хямрал V хэлбэрийнх биш харин U хэлбэрийн хямрал тул цаг авна гэж айлджээ. Бүхий л системүүд ямар нэг асуудалтай байдаг бөгөөд бүхий л харилцааг гайхалтай зохицуулсан нийгмийн төгс систем хаа ч байхгүйг нотлоод дэлхийн 2-р дайнаас хойш нийт 12 санхүүгийн хямрал дэлхийн хүн ардыг дайрч гараад байгааг тоолсон байна. Саяны энэхүү хямрал нь үл хөдлөх хөрөнгөөс үүдэлтэй бол ирээдүйд гарах хямралын шалтгааныг хэлж чадахгүй байгаагаа хүлээн зөвшөөрчээ. Ямартаа ч хэнбугай ч ирээдүйд гарах хямралыг зогсоож чадахгүй гэж итгэлтэй хэлсэн байх юм.

Мань эр Хятадын ДНБ-ийн жилийн дундаж өсөлт 10% байгаа ба ирэх жил 11%-р өснө гэж ярьж буйг худал мэдээлэл гэж эрс няцаасан байв. Энэхүү няцаалтаа дараах байдлаар баталж байна. Хятадын засгийн газар өөрсдөө дараах мэдээллийг хийсэн юм байна. Энэ нь өнөөдрийн байдлаар нийт 900 сая Хятад хүн хөдөө орон нутагт ажиллаж амьдарч буй бөгөөд эдгээр хүмүүсийн эдийн засгийн өсөлт 0%-тай байгаа гэж. Тэгвэл хот сууринд амьдарч буй 400 сая Хятадууд нь нийт улсынхаа 10%-ийн өсөлтийг хангахын тулд жилд дунджаар 33%-ийн өсөлтийг үзүүлэх ёстой болж байна. Үнэндээ бол Хятадын засгийн газрын хэлээд байдаг жилийн 10%-ийн өсөлт бол томоохон хотуудын эдийн засгийн үзүүлэлт бөгөөд Хятадын хүн амын 2/3-ийг оруулж тооцоогүй тоо юм. Хэрэв хөдөө, орон нутгийн хүмүүсийг оруулж тооцвол Хятадын эдийн засгийн өсөлт дунджаар 3%-тай байна гэжээ. Сайхан гаргалгаа. Дээрх хэлснээр ихэнх судлаачид 2040 он гэхэд Хятад дэлхийн хамгийн том эдийн засаг бүхий улс болно гэж дүгнэж байгаа ч 2008 оны байдлаар Хятадын нэг хүнд ногдох ДНБ нь 3,400 ам.доллар байхад Америкт 47,000 ам.доллар байсан билээ. Өөрөөр хэлбэл Хятад ДНБ-ээ жилийн 10%-р өсгөөд өсгөөд АНУ-ыг гүйцэж түрүүлэхэд дор хаяж 100 жил шаардагдахаар байна. Магадгүй 22-р зуунд л Хятад дэлхий дээр эдийн засгаараа тэргүүлэх биз гэж хөөрхөн ёжилсон байх юм билээ. Өөр сонирхолтой тоонуудыг ухаж үзвэл АНУ-ын эдийн засаг 1830 оноос эхлэн Английн эдийн засгийн өсөлтийг гүйцэж түрүүлж эхэлсэн ч нэг хүнд ногдох ДНБ-ийн хэмжээгээрээ дөнгөж 1919 онд Английн өмнө гишгэсэн байдаг юм байна. Дэлхийн хоёр дахь том эдийн засаг бүхий улс болох Японы хувьд АНУ-ыг нэг хүнд ногдох ДНБ-ийн хэмжээгээр гүйцэж түрүүлэх гээд 140 жил болж буй ч одоог хүртэл бараагүй л байна. Түүнчлэн Энэтхэгийн эдийн засгийн үзүүлэлтүүдэд итгэхгүй байгаагаа хэлж байв. Энэтхэг 1990-ээд оны үед 3%-ийн эдийн засгийн өсөлт үзүүлж байсан бол өдгөө 8% гэж дуугарч байна. Гэтэл нүдэнд үзэгдэж, гарт баригдах дорвитой ямар ч бүтээн байгуулалт энэ улсад бий болоогүй хэмээн маргах аж.

Мань эр АНУ-ын эдийн засгийн үзүүлэлтүүд, тоонуудад итгэдэг гэж хэлэх агаад учир нь эдгээр эдийн засгийн үзүүлэлтүүдийг цуглуулж нэгтгэн, тоо “үйлдвэрлэдэг” институтын дарга нь бусдаас хараат бус буюу зөвхөн АНУ-ын конгресс л халах эрхтэй байдаг аж. Ихэнх хөгжиж буй улсуулад ерөнхийлөгч нь юм уу ерөнхий сайд нь статистик, нийгэм, эдийн засгийн тоог дуртай үедээ өөрчлөх, өөрчлүүлэх эрхтэй, боломжтой байдаг. Өөрчлөхгүй гүрийсэн нөхрийг ядаж л ажлаас нь халуулах хэмжээний бохир арга тэд нарт эрх биш байх ажгуу. “Статиктикчид зөвлөлдөж байна” гэсэн гарчигтай энэ мэдээллийг уншаад мань хүмүүс өөрсдийнхөө институцийн бие даасан, хараат бус байдлаа хир хэлэлцэх бол гэж бодож л сууна.  

Бас нэг сонирхолтой жишээ дурдсан байсан нь Египт улсын жишээ байв. Уг улс 4000 жилийн турш эдийн засгийн өсөлтөөр дэлхийд тэргүүлж байсан боловч үүний дараа 2000 жилийн турш эдийн засгийн ямар ч өсөлт үзүүлж чадаагүй аж. Учир нь экспорт дээр хэт их дулдуйдсан эдийн засгийн бүтэцтэй байжээ. Улс орны дотоод хэрэглээг урамшуулах ёстой гэсэн санааг мань эр хэд хэд давтсан байх юм. Уул уурхайгаас илүү уур уурхайг дагалдах бизнесүүд илүү чухал гэж Монголд зарим хүмүүс яриад байгаатай агаар нэгэн буюу.

Японы хувьд инноваци (энэ үгийг Монголоор хэрхэн яруу тунгалаг буулгах вэ) дутагдсанаас өдийг хүртэл дэлхийд эдийн засгаараа тэргүүлж чадахгүй байгааг шүүмжилсэн байна. Ухаан нь Японы Стив Жобс хаана байна гэж асууж байх жишээтэй. Өөрөөр хэлбэл бусдын санааг хуулбарлан эдийн засгаа эрчимжүүлж бусад оронтой хөгжлөөрөө мөр зэрэгцэж болох боловч өөрсдийн гэсэн шинэ санаа, санаачлага байхгүй бол бусад улсыг хөгжлөөрөө тэргүүлэх асуудал байхгүй гэж түс тас хэлсэн байна. Энгийн логикоор бодоход энэ нь мэдээжийн асуудал. Инноваци хэмээн сүүлийн үед Монголчууд маань бас их ярих болж бас ч гэж бузгай ажлууд энд тэнд хийж эхэлж буй мэдээлэл үе үе сонсдог. Гэхдээ ихэнх мэдээлэл нь төртэй холбогдсон байх юм билээ. Уул нь боловсролын салбартай нягт уяад өгвөл төртэй төргүй болоод явчих ч юм шиг “амархан” санагдаад байдаг.

Түүнчлэн Япон улс өдийг хүртэл хямралын сүүдрээс гүйцэд гарч чадаагүй нь Японд шинэ компани үүсэхгүй байна гэж мань эр шүүмжилжээ. Энэ их гоё ажиглалт болсон байв. Жишээ нь Японы одоогийн бараг бүх томоохон компаниуд нь дэлхийн 2-р дайны дараа буюу Америкуудын нөлөөгөөр бий болсон байна. 2000 оноос хойш үүсгэн байгуулагдсан томоохон компани Японд алга. Маш олон Япон бизнесменүүд Япон биш харин АНУ-д компаниа байгуулан АНУ-ын эдийн засгийг тэтгэж байгааг баримтаар хэлсэн нь үнэхээр сонирхолтой байв. Үйлдвэрлэл биш мэдлэг дээр суурилсан эдийн засгийн эрин үед бид амьдарч байна. Тиймээс залуусыг би эдийн засагч биш биологч бол гэж зөвлөдөг гэсэн байх юм. Учир нь ирээдүйд ургамал, амьтан, бүр хүн зэргийг биологийн мэргэжилтэнгүүд хийж байгаль дэлхийн тэнцвэрийг барих болно. Одоо ч гэсэн асар их хөрөнгө биологийн салбар руу урсан орж, гярхай хүмүүс ихэнх мөнгөө энэ салбарт хөрөнгө оруулж буйг дурдсан байна. Хэдий эдийн засагч нар алив систем, зүйлийн хүчин зүйлсийн нөлөөллийг сайн хэлж, хэлэлцэж чаддаг боловч үр дүн гарах цаг хугацааг баримжаалан хэлэхдээ тун тааруу гэж өөрийн мэргэжлээ тайлбарлажээ.