Prisoner’s dilemma

Views

Сэжигтэний ацан шалаа

Ийм нэг ойлголт бизнесийн сурах бичгүүдэд элбэг тааралддаг. Хоёр нөхөр хулгай хийжээ. Удалгүй цагдаа хоёуланг нь барьсан боловч хангалттай нотлох баримт аль алинд нь цуглуулж чадаагүй байна. Тиймээс энэхүү хоёр сэжигтэнг мөрдөн шалгахаар баривчлан тус тусад нь хорьж бие биенээс нь болон нийгмээс тусгаарлав.

Эхний сэжигтэнтэй цагдаа ганцаарчлан уулзаад хэрвээ та хоёр хулгай хийсэн гэдгээ хүлээн зөвшөөрвөл өөрт нь 2 жилийн хорих ял хүлээлгэнэ. Хүлээхгүй бол цагдаа зайлшгүй нэмэлт нотлох баримт цуглуулах ёстой болох бөгөөд магадгүй хангалттай баримт цуглуулж чадахгүй бол эхний сэжигтэн буруугүйд тооцогдон чөлөөлөгдөж, эсрэгээрээ баримт бүрдвэл 5 жил хоригдох болохыг сануулжээ.

Уг цагдаа нөгөө сэжигтэнтэй уулзаад мөн л яг адил зүйл ярьсан байна. Хоёр сэжигтэн мэдээж цагдаагийн тулгалтыг хүлээн зөвшөөрөөгүй бөгөөд нотлох баримт олдохгүй бол буруугүйд тооцогдож суллагдахаа мэдэж байгаа. Гэвч тэд хоорондоо холбогдож ярилцах боломжгүй бөгөөд нэг нь нөгөөгийнхөө эсрэг юу ярих, яриа нь яаж зөрөхийг аль аль нь таашгүй. Энэхүү хэрэгт сэжиглэгдэж буй хоёр нөхрийн эрсдлүүд болон боломжуудыг дараах зургаар харуулж болох.

Дээрх зургаас харахад мэдээж хоёр сэжигтэн хоёулаа цагдаатай хамтарч ажиллахгүй буюу хэргээ хүлээхгүй байхад өөрсдөд нь хамгийн ашигтай байхаар байна. Харин хэн нэг нь хэргээ хүлээгээд нөгөө нь хүлээхгүй нөхцөлд хэргээ хүлээсэн нь хамгийн муу хувилбар буюу 5 жилийн ял ганцаараа авахаар байна. Гурав дахь хувилбар буюу хоёулаа хэргээ зэрэг хүлээвэл аль аль нь 2 жилийн ял авах нь байна.

Энэхүү тоглоомын онолд бүх мэдээлэл нээлттэй гэж тооцогдох ба хоёр тоглогчтой, нэг удаагийн шийдвэр гаргах, гарсан шийдвэрээс хамаарч үр дүн нь шууд мэдэгдэх тоглоом билээ.

Яагаад ацан шалаа гэхээр аль аль нь хэргээ хүлээхгүй нөхцөл нь сэжингтнүүдэд хамгийн ашигтай боловч хэрэв хэн нэг нь хэргээ дангаараа хүлээвэл хэргээ хүлээгээгүй нөгөө нөхөр хамгийн хүнд ялыг нь ганцаараа үүрэх нөхцөл юм.

Дээрх нөхцөл нь хамтран ажиллаж буй хоёр хувь хүн, бизнесийн байгууллагын хооронд элбэг тохиолдох ерөнхий харилцаа бөгөөд улмаар манай улстөрчдийн хувьд жинхэнэ dilemma болж эхэлж байх шиг байнам. Эвтэй эсвэл Эбтэй байхдаа хүчтэй?